Wielka Sobota
To ostatni dzień przed Wielkanocą, siódmy dzień Wielkiego Tygodnia - okresu upamiętniającego śmierć na krzyżu Jezusa Chrystusa i jego zmartwychwstanie. Jednocześnie, jest to trzeci, ostatni dzień Triduum Paschalnego.
Tło historyczne - Wydarzenia Biblijne
Sobota to czas czuwania i straży nad grobem Jezusa. W Niedzielę rano Maria Magdalena, Maria, matka Jakuba i Salome odkrywają, że grób jest otwarty a Jezusa w nim nie ma (Mk 16 1-8)
Zwyczaje, tradycje, obrzędy, liturgia Wielkiej Soboty
Wielka Sobota to czas oczekiwania na Zmartwychwstanie. Od samego rana w Wielką Sobotę odbywa się adoracja Najświętszego Sakramentu złożonego do Grobu. Wierni oddają pokłon krzyżowi oraz odbywa się święcenie pokarmów. Wielka Sobota jest, obok Wielkiego Piątku, jednym z dwóch dni w roku kiedy nie odprawia się Mszy Świętej.
Niesiemy do Twego kościoła
Wszystko, co mamy od Ciebie:
Chleb, sól, białego baranka,
Co chorągiewką kolebie.
Niesiemy Ci jaja-kraszanki
Tak ślicznie pomalowane,
Że się ucieszy, rozśmieje,
Kto takie jajo dostanie,
Słodziutkie baby i placki,
Kiełbasy pachnące mile,
Wszystko to ksiądz nam poświęci.
Święcone będzie za chwilę.
S.Ottowa
Już nie kołaczą kołatki
Już koniec wielkopostnej żałoby
Trzymamy w rękach kwiatki
Idziemy z mamą" na groby"
W kościele,w kamiennej grocie
Pan Jezus z krzyża zdjęty
Jutro nam zmartwychwstanie
Radosny, uśmiechnięty
Pełen wielkiego wesela
Ucieszą się wszyscy ludzie
Bo będzie Wielka Niedziela.
E.Sz.Zarębina
Huczą dzwony: a radośnie serce w nich kołata
One dzwonią:Alleluja !
Zmartwychwstał Pan świata
Nie zastępiaj smutkiem duszy dnia tak wesołego
I otuchę i nadzieję wpuść do serca twego...
L.Krzemieniecka
Baranek Boży (łac. Agnus Dei) – tytuł, którego w Nowym Testamencie używał wobec Jezusa Chrystusa Jan Chrzciciel (J 1, 29). Jest to odwołanie do nauki starotestamentowej, w której ofiara z baranka jest ofiarą składaną Bogu i ważnym elementem celebracji święta Paschy (Wj 12, 1-11). Baranek Boży symbolizuje ofiarę Jezusa na krzyżu, którą złożył dla odkupienia ludzkości (Iz 53, 7).
W Polsce agnusek (od nazwy łacińskiej) to baranek wielkanocny – medalik z wosku poświęcony przez papieża, z odciśniętą na awersie podobizną Jana Chrzciciela, a na rewersie Baranka. Medalik miał chronić przed złem i chorobami. Do dnia dzisiejszego w Wielką Sobotę święci się figurki baranka – symbolu niewinności Chrystusa, wykonaną z masła, cukru, ciasta itp.
Straż grobowa (Bożogrobcy, Turki) - honorowa formacja paramilitarna, pełniące wartę w kościele przy Bożym Grobie od Wielkiego Piątku po południu do rezurekcji w Niedzielę Wielkanocną.
Obyczaj ten znany jest w Polsce co najmniej od połowy XVII w., jest opisywany w źródłach z XVIII i XIX wieku.honorowe formacje wojskowe lub parawojskowe, pełniące warty w kościołach przy grobach Pańskich od Wielkiego Piątku po południu do rezurekcji w Niedziele Wielkanocną. Obyczaj ten, znany w Polsce prawdopodobnie od połowy XVII w., jest opisywany w XVIII-i XIX-wiecznych źródłach. Na przykład w Warszawie za czasów Augusta III straże grobowe składały się z drabantów królowej i oddziałów artylerii konnej, a w innych miastach i miasteczkach - z oddziałów wojskowych różnych rodzajów broni, w paradnych mundurach; w końcu XIX w. w niektórych regionach Wielkopolski w mundurach z elementami orientalnymi (turbany, krzywe szable tureckie) - być może reminiscencje odsieczy wiedeńskiej lub pielgrzymek do Ziemi Świętej, odbywanych przez szlachtę i magnaterię polską od końca XVII w. (w Jerozolimie służby porządkowe pełniła policja świątynna, Turcy - agowie, w strojach narodowych). Wiejskie straże grobowe również przebierały się za wojsko albo występowały w swych własnych mundurach wojskowych, jeśli uczestnicy straży odbyli służbę wojskową. Obyczaj straży grobowych utrwalił się w tradycji polskiej i jest ciągle żywy. Każdego roku warty przy grobach Pańskich zwyczajowo zaciągają strażacy, w mundurach galowych